Η ορεινότητα δεν είναι μόνο γεωγραφία, είναι πολιτισμός. Είναι πρώτα απ΄ όλα ταυτότητα και συνείδηση για τους ορεσίβιους. Είναι χαρακτηριστικό, ιδιαίτερο του τόπου και του πολιτισμού τους, που τους διαφοροποιεί από τους κατοίκους της πεδιάδας. Πάντα έτσι ήταν. Αλλους πολιτισμούς γεννά ο κάμπος, άλλους το βουνό. Και είναι αυτή η διαφορετικότητα που ομορφαίνει τον κόσμο.

Για πολλά χρόνια, παρακαλούσαμε μέσω των αρμόδιων πολιτιστικών φορέων μας, και πολύ περισσότερο μέσω της Ομοσπονδίας μας, των συλλόγων όλης της Β/Δ Δωρίδας, να γίνει κάτι για την σιωπηλή και αδυσώπητη δημογραφική μείωση των πανέμορφων ορεινών μας χωριών. Φθάσαμε λίγο πρό του τέλους, και φέτος διακρίναμε ελπίδα από τον υφυπουργό του Νομού μας, τον Γιάννη Μπούγα, για κάτι πολύ αισιόδοξο. Αποφασίσαμε να αφήσουμε κατά μέρος τις πολυάριθμες και απόλυτα αξιόλογες μελέτες, γνωστών μελετητών του προβλήματος των ορεινών και φθινουσών περιοχών, και να προτείνουμε, με την μεγάλη  πείρα που διαθέτουμε για τα μέρη μας, μέσα άμεσα και ποικίλα για την αντιστροφή του προβλήματος της πληθυσμιακής ερήμωσης της περιοχής μας και της αναζωογόνησής της.

Για πολλά χρόνια τά 18  χωριά της ορεινής Δωρίδας, θύματα της αστυφιλίας, έχαναν τους κατοίκους τους. Εφθασαν να έχουν σήμερα λιγότερους από 200 μόνιμους κατοίκους, όλα μαζί, όταν αμέσως μετά τον εμφύλιο ξεπερνούσαν τους 10.000. Εξαφανίστηκαν τά πιο πολλά επαγγέλματα κι απέμειναν λίγοι κτηνοτρόφοι με μερικούς μαγαζάτορες, να φυλάνε Θερμοπύλες. Και μοναδικός εκπρόσωπος της Πολιτείας, ο παπάς!  Ώστε μετά από λίγο, τά χωριά μας να ενδιαφέρουν μόνο την αρχαιολογία.

Απευθυνθήκαμε σε παρόμοιες περιοχές, της ενδοχώρας κυρίως, και βρήκαμε δεκάδες περιοχές, ορεινές και φθίνουσες, με τα ίδια χαρακτηριστικά με μας. Στην Ηπειρο, στην Μακεδονία, στον κορμό της Πίνδου. Πολλά μέρη της Πελοποννήσου και επίσης της Θράκης. Ειμαστε σε συνεργασία με την  EUROMONTANA, την Ευρωπαική Ενωση για ορεινούς οικισμούς και θα προτείνουμε τελείως σύγχρονα και αποτελεσματικά μέτρα υποβοήθησης του στόχου μας. Είμαστε επίσης σε επικοινωνία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, που έχει μελετήσει πολύ τα προβλήματα των ορεινών περιοχών και αποφασίσαμε απόλυτη συνεργασία.

Σε όλες τις μελέτες που διαβάσαμε για τους ορεινούς και φθίνοντες οικισμούς, περιγράφεται ως μεγάλης σημασίας η εξεύρεση επιχειρηματικών σχεδίων, που συνάδουν με τον πολιτισμό και την ιδιαιτερότητα  της κάθε περιοχής ξεχωριστά. Είμαστε βέβαιοι, ότι στην περιοχή της Β/Δ Δωρίδας, το έχουμε βρεί, και είναι έτοιμο να ξεκινήσει, το περίφημο αναπτυξιακό σχέδιο του Δήμου Δωρίδας «ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΔΩΡΙΔΑΣ».  Η συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, θα δώσει τεράστια κίνητρα Ανάπτυξης και στην Αμφισσα, και στο Λιδωρίκι, με τις εργασίες που θα βρεθούν γύρω από το εκρηκτικά αναπτυσσόμενο κίνημα των Α.Φ.Φ. (Αρωματικά και Φαρμακευτικά Βότανα).

Η πολιτιστική μας κληρονομιά ασφαλώς και δεν είναι μόνο τά κλασσικά μνημεία του τόπου μας. Είναι κι οί παραδοσιακοί οικισμοί, τά γραφικά χωριά των ορεινών κυρίως περιοχών, τά ήθη και τά έθιμα του τόπου μας, ο πληθυσμός της υπαίθρου με τις ιδιομορφίες του, την αγνότητα του, τη φιλοξενία και την αμεσότητα του. Είναι όλα αυτά πού για μεγάλο διάστημα στο παρελθόν τά απαρνηθήκαμε και οικειοποιηθήκαμε ξένα πρότυπα στην προσπάθεια μας να «εκσυγχρονιστούμε». Σιγά - σιγά ανακαλύψαμε το λάθος μας κι αρχίσαμε να προβάλλου-με τόν πολιτισμό μας, την ιδιαιτερότητα και μοναδικότητα μας. Μέ κάποια δειλά προγράμματα γνωριμίας κι επαφής με την παράδοση, άρχισε να προβάλλεται το εγχώριο στοιχείο στη φυσική του κατάσταση χωρίς εξωραισμούς και προσποιήσεις.

Σήμερα,οί ορεινοί οικισμοί μπορούν να βοηθήσουν αποφασιστικά στη λύση σημαντικών  προβλημάτων. Με κατάλληλα οικονομικά κίνητρα πρέπει να διαχυθούν  μεγάλες μάζες αστικού πληθυσμού σε επαρχιακές πόλεις και από εκεί σε μκρότερες κωμοπόλεις  και χωριά. Με λίγα, όχι ακριβά κατ' ανάγκη κίνητρα, η κατάσταση θ' αρχίσει να αντιστρέφεται. Χρειάζεται όμως η βοήθεια της Πολιτείας.

Τι χρειάζεται:
   1) Επιδοτήσεις για νέες επιχειρήσεις σε ποσοστό70% (αγροτικές-κτηνοτροφικές –οικοτουρισμού-ξενοδοχειακές, μεταποιητικές, εμπορικές κλπ) κατά τα πρότυπα των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ για τις περιοχές απολιγνιτοποίησης.
   2) Επέκταση του καθεστώτος των Νέων Αγροτών σε όσους-ες συμπατριώτες με ηλικία έως 50 ετών επιθυμούν να γυρίσουν στα χωριά μας και να δραστηριοποιηθούν στον Αγροτοδιατροφικό και κτηνοτροφικό τομέα, καθώς επίσης να επιδοτηθεί η στέγη για τα πρώτα 2 έτη.
   3) Μείωση του ΦΠΑ και να εξεταστεί η απαλλαγή φόρου για 10 χρόνια, από την έναρξη μιάς επιχείρησης.
   4) Προσβασιμότητα και δραστική μείωση του κόστους παροχής  internet  από τις εταιρίες παροχής τηλεφωνίας,σε όλα τά ορεινά και φθίνοντα χωριά
   5) Ενθάρρυνση ίδρυσης μονάδων εστίασης(εάν είναι δυνατόν  σε κάθε χωριό και εστιατόριο), αύξηση των ξενοδοχειακών μονάδων και αδειοδότηση του RBNB . Απλούστευση των διαδικασιών ενοικίασης δημοτικών μονάδων εστίασης και ξενοδοχείων (δεν είναι δυνατόν το Κροκύλιο, ένα από τα 3 μαγαλύτερα χωριά της ορεινής Δωρίδας και η Πατρίδα του Μακρυγιάννη, να στερείται εστιατορίου 3 χρόνια, λόγω αναγκαστικής τήρησης γραφειοκρατικών κανονισμών). Το ίδιο ακριβώς είχε συμβεί νωρίτερα και στην Πενταγιού.
   6) Βελτίωση των παροχών υγείας , όπως στις ορεινές περιοχές της Ευρώπης (μονάδες τηλειατρικής, ένα τουλάχιστον ελικοδρόμιο για αεροδιακομιδές, καρτέλλες υγείας για τους μόνιμους ορεσίβιους κ.λ.π.).
   7) Υποχρέωση όσων χτίζουν,να ακολουθούν τά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της περιοχής τους, με σεβασμό στην ιστορία του κάθε τόπου
   8) Να ενισχυθεί η τάση επίσκεψης στους ορεινούς οικισμούς είτε με τη μορφή οργανωμένου τουρισμού, είτε μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα γνωριμίας των νέων με την ορεινή φύση καί παράδοση
   9) Να γίνουν προσπάθειες επαναλειτουργίας δημοτικών σχολείων. Μπορούν να γίνουν σχολεία ανά 5 όμορα χωριά και να μετακινείται ο δάσκαλος είτε τά παιδιά.Να χρησιμοποιηθεί η τηλεκπαίδευση, όπως την περίοδο του κόβιτ. Η κατάργηση των δημοτικών σχολείων, ήταν το τελειωτικό χτύπημα για την ορεινή ύπαιθρο, και μπορεί αντίστροφα η επαναλειτουργία τους να γίνει το εφαλτήριο για την ανασυγκρότηση της.
   10) Εκμετάλλευση της τεχνητής Λίμνης του Μόρνου. Εξέταση της δυνατότητας κατασκευής του DORIC, (πρόταση της καθηγ. Αρχιτεκτο-νικής ΕΜΠ Κ.Ελένης Μάντζιου για  θεματική κατασκευή πλησίον της Λίμνης, που αναδεικνύει το μεγαλείο της του έργου αλλά παράλληλα και την πορεία του νερού στην Φύση).
   11) Εξέταση παροχής ρεύματος δωρεάν, σε όλους τους οικισμούς μας, λόγω των πολυάριθμων μονάδων ΑΠΕ που ιδρύονται στα βουνά μας.
   12) Κατασκευή και λειτουργία δύο ενημερωτικών περιπτέρων (info kiosks) μέσω του προγράμματος LEADER, ένα στην Κοινότητα Καλίου και ένα στο Φράγμα του Μόρνου.       

Μέχρι το Αναπτυξιακό μας Συνέδριο στο Ψηλό Χωριό στις 11-8-2024, σε συνεργασία με ειδικούς, θα έχουμε έτοιμες προτάσεις για τους ορεινούς και φθίνοντες οικισμούς, επεξεργασμένες από ειδικούς από όλη την Ελλάδα. Και έιναι ήδη στην Ελλάδα, ο φίλος Γάλλος καθηγητής στο Παρίσι Αστικής Γεωγραφίας Guy Burgel και θα μας βοηθήσει με τις γνώσεις του για παρόμοιες ενισχύσεις από τα ευρωπαικά ορεινά κράτη για τα δικά τους ορεινά χωριά. Υποσχόμαστε ότι το 20ο Αναπτυξιακό Συνέδριο στο Ψηλό Χωριό θα μείνει ιστορικό!

Πρέπει να καταλάβουμε ότι κάθε φορά πού γκρεμίζεται ένα παραδοσιακό γεφύρι, κάθε φορά πού καταρρέει ένα σπίτι τριακοσίων χρόνων, κάθε φορά πού ρημάζει ένα ξωκκλήσι, ρημάζει μαζί και η αξιοπρέπεια μας κι ο τόπος μας απομένει πιο φτωχός. Και φταίμε όλοι γι αυτό. Όταν οι λαοί χάνουν τη μνήμη τους χάνουν και τη πολιτιστική τους ταυτότητα.

***