Την τελευταία δεκαετία του 19ου αι. η ανέγερση ομοιόμορφων σχολικών κτιρίων χρηματοδοτήθηκε αποτελεσματικότερα" όλο και περισσότερα σχολικά κτίρια, σχεδιασμένα σύμφωνα με τα παιδαγωγικά πιστεύω της εποχής και με νεοκλασική πρόσοψη, έκαναν την εμφάνιση τους σε ολόκληρη τη χώρα — κατά προτεραιότητα σε αγροτικούς οικισμούς όπου έρχονταν σε έντονη αντίθεση με το αρχιτεκτονικό περιβάλλον. Ένα τέτοιο σχολικό κτίριο κτίστηκε και το 1904 στο Κροκύλειο, που τότε ονομαζόταν ακόμη «Παλιοκάτουνο», για να στεγάσει τους μαθητές του Δημοτικού σχολείου όπως αναφέρεται και στο βιβλίο
ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΟΡΕΙΝΟ ΧΩΡΟ, παιδιά και παιδική ηλικία στο Κροκύλειο Δωρίδας τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ (2003). Το Δημοτικό Σχολείο Κροκυλείου χτίστηκε με δαπάνη του κληροδοτήματος
Ανδρέα Συγγρού και ολοκληρώθηκε το
1904 (την ίδια εποχή χρίστηκε και ένα μικρότερο στο Τρίστενο).
Δεν υπάρχουν μαρτυρίες για το που λειτουργούσε το σχολείο πριν την ολοκλήρωση του κτιρίου. Αλλά και μετά την ολοκλήρωσή του, έμεινε αρκετά χρόνια αχρησιμοποίητο, σύμφωνα με το βιβλίο του Παρασκευά Μπακαρέζου
Εν Κροκυλείω Δωρίδος (2008) καθώς φαίνεται να λειτουργεί ως Δημοτικό Σχολείο μετά το 1920. Αρχές του 21ου αιώνα το σχολείο σταματά την λειτουργία του λόγω έλλειψης παιδιών και από το 2011 και μετά η χρήση του κτιρίου περνά επίσημα από τον Δήμο Δωρίδας στον Σύλλογο Κροκυλιωτών ο Μακρυγιάννης ο οποίος την επόμενη χρονιά εγκαινιάζει την λειτουργία μίας
μόνιμης λαογραφικής συλλογής στη μία αίθουσα ενώ η άλλη αξιοποιείται ως χώρος πολλαπλών χρήσεων φιλοξενώντας εκθέσεις, ομιλίες κλπ. Το προαύλιο του Σχολείου χρησιμοποιείται παραδοσιακά τα καλοκαίρια ως χώρος άθλησης παιδιών και επισκεπτών ενώ από την δεκαετία του '80 και μέχρι σήμερα, φιλοξενεί σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως
Μακρυγιάννεια, συναυλίες κλπ
Ακολουθούν αρχειακό φωτογραφικό υλικό της περιόδου 1910-1965 με σχολικά ενθύμια και ντοκουμέντα από την λειτουργία του Σχολείου.
Η παλαιότερη σχολική φωτογραφία του Κροκυλείου. Ο δάσκαλος ο Γιάννος με μαθητές. Γύρω στο 1910
The oldest school picture in Krokylio. Teacher Yiannos with students. Around 1910
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Το σχολείο με τους μαθητές να κρατάνε μικρές σημαίες. Γύρω στο 1925
The students holding little flags. Around 1925(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Εφτά Κροκυλιώτες μαθητές του Γυμνασίου 'Αμφισσας κρατώντας τα μαθητικά πηλίκια με την "Γλαύκα της Αθηνάς".
Από τα δεξιά προς τα αριστερά:
Όρθιοι: Χαράλαμπος Ι. Αθανασόπουλος, Ιωάννης Γ. Περλίγκας, Χρήστος Θρ. Ζωγράφος, Παναγιώτης Ν. Σακκαρέλλος
Καθιστοί: Γεώργιος Τρ. Τριανταφύλλου, Σπυρίδων Χαρ. Κατσίμπας, Αθανάσιος Ευθ. Σαΐτης
Εκτιμώμενη χρονολογία γύρω στο 1925
Το σχολείο στο πίσω προαύλειο. Γύρω στο 1925 *
The school in the back yard. Around 1925
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Κάποια μοναδικά βιντεο-πλάνα έσωσε η οικογένεια Αποστόλου - Evans από το Κουπάκι σε επίσκεψή της στο Κροκύλειο το καλοκαίρι του 1934.
Στο ανωτέρω απόσπασμα βλέπουμε ανθρώπους να εξέρχονται από το κτίριο του σχολείου και πλάνα από την πλατεία με τα παιδιά υπό την καθοδήγηση του δασκάλου να κάνουν γυμναστικές επιδείξεις και παρέλαση γύρω από την εκκλησία! Πιθανώς να πρόκειται για εκδηλώσεις που αφορούν την τελευταία ημέρα της σχολικής χρονιάς.
Το σχολείο σε γιορτή. Ημερομηνία απροσδιόριστη
Μέρος των μαθητών του σχολείου σε εθνική γιορτή γύρω στο 1950 με τους δύο δασκάλους του
Part of the school in national holiday with its two teachers around 1950
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Από τον ίδιο εορτασμό γύρω στο 1950
From the same celebration around 1950
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
1952 πιθανώς την 25 Μαρτίου
Πρόκειται πιθανότατα για μαθητική παράσταση που έγινε μπροστά στο τότε κτίριο του σχολαρχείου
(αρχείο Βαγγέλη Γραββάνη)
"Ενθύμιον 25ης Μαρτίου 1954" γράφει η φωτογραφία από πίσω
Από αριστερά: η Ελένη Σαράμπαλου, η Άννα (ή Ιωάννα) Μπρούμα, ο Θάνος Παγώνης, η αδερφή του Μαίρη Παγώνη (Γραββάνη), η Στεφανία Κρίτσα και η Βούλα Καπέλλα με στολές πάνω στη σκηνή. Κάτω ο Νίκος Παγώνης (αδελφός του Θάνου και της Μαίρης). Πρόκειται πιθανότατα για μαθητική παράσταση που έγινε μπροστά στο τότε κτίριο του σχολαρχείου.
(αρχείο Βαγγέλη Γραββάνη)
Παρέλαση του γυμνασίου Λιδωρικίου στην οποία συμμετέχουν και Κροκυλιώτες μαθητές. Γύρω στο 1955
Parade of the high school in Lidoriki with the participation of students of Krokylio. Around 1955
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Απαγγελία ποιημάτων σε παράσταση του σχολείου. Γύρω στο 1955
Citing poetry during a performance by school students. Around 1955
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Το σχολείο γιορτάζει Εθνική Εορτή με απαγγελία ποιημάτων. Γύρω στο 1955
Citing poetry during celebration of a National Holiday by the school. Around 1955
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Το σχολείο το 1957
The school in 1957
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Η σύγκριση της προηγούμενης με την επόμενη φωτογραφία μας δίνει την πληροφορία ότι οι κερκίδες του σχολείου κατασκευάστηκαν περί το 1960.
Εορτασμός Εθνικής Εορτής. Μνημείο Μακρυγιάννη. Γύρω στο 1965
National Holiday celebration. Makriyiannis monument. Around 1965
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Εθνική Γιορτή. Γύρω στο 1965
National holiday. Around 1965
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)
Από την ίδια Εθνική Γιορτή. Γύρω στο 1965
The same National holiday. Around 1965
(αρχείο Παρασκευά Μπακαρέζου)