Ιστορικά
Το Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο) Κροκυλείου
23/02/2019
Του Γραββάνη Ευάγγελου

Εκτός από Δημοτικό Σχολείο, το Κροκύλειο διέθετε και Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο), που ήταν ένα από τα τέσσερα που λειτουργούσαν στην επαρχία Δωρίδας. Το Σχολαρχείο είναι ένας παλιότερος τύπος σχολείου που κάλυπτε τις δύο τελευταίες τάξεις του σημερινού δημοτικού και την πρώτη τάξη του σημερινού γυμνασίου.

Το κτίριο βρισκόταν στην πλατεία του χωριού, στη θέση του σημερινού δημοτικού ξενώνα και κτίστηκε το 1915 με χρήματα που πρόσφεραν οι Κροκυλιώτες που δούλευαν στα μεταλλεία του  Λαυρίου [1]. Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, έως το 1920 περίπου, φαίνεται να στεγάζει στο ισόγειο και τη λειτουργία του Δημοτικού Σχολείου [2]. Τα αρχεία του Γενικού Έλεγχου του Ελληνικού Σχολείου (Σχολαρχείου) στο Κροκύλειο, καλύπτουν την περίοδο 1903 μέχρι το 1929 [3] που έγινε η μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Στο κτίριο συνέχισε να λειτουργεί το νεοϊδρυθέν ημιγυμνάσιο μέχρι το 1933. Στη συνέχεια το οικοδόμημα φαίνεται να χρησιμοποιείται για άλλους κοινωνικούς σκοπούς.

Στο σχολείο αυτό, γράφει ο Δ.Κ. Υφαντής (εφημ. Το ΚΡΟΚΥΛΕΙΟ, Ιαν.-Φεβ.1984), φοιτούσαν "...κάπου 150 μαθητές απ' όλη την ορεινή Δωρίδα κι από κάμποσα χωριά της Ποτιδάνειας και της Ναυπακτίας που, μαζί με κείνα που πήγαιναν στο Δημοτικό, ξεπέρναγαν τα 200, (έδιναν) στο Κροκύλειο μεγάλη κίνηση και ζωντάνια ... Θυμάμαι καθηγητές στο Ελληνικό Σχολείο, τον Γιώργο Παπαχαραλάμπους, τον Παπασωτηρίου, τον Σταθάκο, τον Ταμπάκη, τον Καλλίεργο, κι άλλους κατοπινούς, τον Αραβοσιτά, τον Λουκόπουλο, τον Γραββάνη, τον Ξανάλατο".
Το κτίριο κατεδαφίστηκε περί το 1980  για να χτιστεί το κοινοτικό ξενοδοχείο ύπνου και φαγητού, γνωστός σήμερα και ως Δημοτικός ξενώνας Κροκυλείου.


Απόσπασμα από μία πανοραμική φωτογραφία στην πλατεία επ' ευκαιρίας της δενδροφύτευσης στις λωρίδες. Πιθανή ημερομηνία είναι κάπου στη δεκαετία του ΄30.
Μία υπόθεση είναι ότι τραβήχθηκε μετά το 1933 που έκλεισε το ημιγυμνάσιο, λόγω των σπασμένων τζαμιών (αρχείο Κώστα Κουτσούκου)


Σε βίντεο της οικογενείας Αποστόλου - Evans με καταγωγή από το Κουπάκι που τραβήχθηκε το καλοκαίρι του 1934, τρία κουφώματα μοιάζουν να είναι τέρμα ανοιχτά ή να λείπουν


Γάμος στη πλατεία του χωριού, χορός μπροστά από το σχολαρχείο, 1955 (αρχείο Π. Μπακαρέζου)




Άγνωστο το πρόσωπο και η χρονολογία της φωτογραφίας, όπως επίσης όπως άγνωστη είναι και η χρονολογία της επάνω φωτογραφίας του άρθρου.
Και στς δύο φωτογραφίες διακρίνεται μπροστά και αριστερά ένα μικρός περιφραγμένος κηπάκος,
οπότε υποθέτουμε ότι έχουν τραβηχτεί σε κοντινή χρονική μεταξύ τους περιόδο (αρχείο Δημήτρη Μαυραγάνη)


Υπέροχη άποψη της πλατείας με τις χαρακτηρηστικές τσιμεντένιες πλάκες που ξηλωθήκαν την αρχές του '90.
Αριστερά το ταχυδρομείο λειτουργεί. Το χαρακτηριστικό ασβέστωμα του σχολαρχείου και των άλλων κτιρίων παραπέμπει πιθανώς στα τέλη του ΄60 με αρχές '70.
(αρχείο Κώστα Κουτσούκου)



Σεπτέμβριος του 1974, μία πό τις τελευταίες φωτογραφίες του κτιρίου πριν αυτό γκρεμιστεί (αρχείο Σούλας Σκούφη).
Ίσως η μοναδική φωτογραφία της πίσω πλευράς που μας μαρτυρά και την ύπαρξη υπογείου.





Πηγές: